Zakup przydomowej oczyszczalni ścieków to uzasadniona inwestycja realizowana w celu odprowadzenia nieczystości bytowych z obiektów mieszkalnych usytuowanych na terenach nieskanalizowanych. Szacuje się, że poniesiony nakład finansowy na kupno tego rodzaju urządzenia, średnio zwraca się po 2 latach użytkowania. Praktycznie, można również przyjąć, że po zakupie przydomowej oczyszczalni, użytkownik nie musi się obawiać podwyżek rachunków związanych z jej utrzymaniem, aczkolwiek nie możemy pominąć faktu, że oczyszczalnia generuje jakieś koszty (wywiezienia osadu i zużycia prądu). Ale na tle codziennych wydatków związanych z prowadzeniem domu, te akurat są niewielkie. Dodatkowo przydomowe oczyszczalnie ścieków stanowią w pełni zautomatyzowane systemy i nie wymagają stałej opieki. Należy tylko pamiętać, że z perspektywy czasu, aby oczyszczalnia mogła służyć bezawaryjnie przez wiele lat, należy ją właściwie wybudować i eksploatować. Każdy chce mieć pewność, że wybrał najlepszą oczyszczalnię na rynku Obecnie sektor budownictwa w Polsce działa dość prężnie. W związku z tym potrzeby rynku na realizację przydomowych systemów oczyszczania ścieków również są duże. Rynek zasypuje ofertami urządzeń, umożliwiając ich zakup w sieciach hurtowni instalacyjnych oraz typowych marketach budowlanych. Asortyment jest naprawdę spory, a każdy chce mieć pewność, że wybrał najlepszą oczyszczalnię na rynku! Podstawowe kryterium wyboru jest podyktowane warunkami glebowymi oraz wielkością działki i jak przy każdym zakupie – ceną. Cenę buduje szereg czynników materiał zbiornika, proces technologiczny wytwarzania zbiornika, technologia oczyszczania, kraj pochodzenia. Cena ostateczna przedsięwzięcia zostaje jeszcze podniesiona o koszt montażu, chyba, że zdecydujemy się na samodzielne wykonanie i bez użycia koparki. Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków jest działaniem proekologicznym, stąd niejednokrotnie projekt inwestycyjny bywa współfinansowany, np. przez Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub dotowany na zasadzie kredytu preferencyjnego przez Bank Ochrony Środowiska działający w porozumieniu z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jakość przydomowych oczyszczalni Przydomowe oczyszczalnie ścieków oferowane na rynku polskim projektowane są z uwzględnieniem restrykcyjnych wymogów obowiązujących w całej Unii Europejskiej. Produkty charakteryzuje wysoka efektywność i długa żywotność, która odzwierciedlona jest w raportach z badań przeprowadzonych w laboratoriach notyfikowanych lub akredytowanych na zgodność z normą zharmonizowaną EN 12566-3+A2 z oznakowaniem CE w zakresie sprawności oczyszczania, wodoszczelności, stabilności oraz wytrzymałości. Ochrona środowiska naturalnego, a w szczególności ochrona zasobów wodnych, również wymaga efektywnych rozwiązań. Aby ścieki po oczyszczeniu z przydomowej oczyszczalni ścieków móc wprowadzić do wód lub do ziemi, musi być zapewniony oczekiwany efekt ekologiczny redukcji stężeń zanieczyszczeń na odpływie w odniesieniu do rozporządzenia ministra środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Najlepsza oczyszczalnia została wybrana i nie działa właściwie. Dlaczego? Montaż – to pierwszy podstawowy czynnik mogący wpłynąć nieprzyjaźnie na zachowanie w każdej branży, również z zakresu instalacji, doświadczona i sprawdzona firma instalatorska jest na wagę złota. Nawet gdy wykonawca sprawdzi się już na jednej lub kilku budowach, zawsze przyjdzie taki montaż, który „będzie nieudany”. Być może rutyna, być może pośpiech z budowy na budowę sprawia, że w konsekwencji instalacje wykonywane są niestarannie i niezgodnie z zaleceniami producentów POŚ. Niestety nie wszystkie instalacje mogą zostać przeprowadzone w identyczny sposób z uzasadnionych technicznych powodów. W przypadku zastrzeżeń zawsze istnieje możliwość naprawy, ale nie w sytuacji, gdy firma instalatorska nagle znika z rynku… Eksploatacja jest kolejnym czynnikiem powodującym nieprawidłowości w kwestia nie zależy już od osób trzecich. O prawidłowe użytkowanie POŚ użytkownik musi zadbać sam! Poniżej skupimy się na opisie kilku przykładowych problemów związanych z POŚ. Będzie to podpowiedź w pigułce dla już istniejących inwestycji i wszystkich nowo budowanych, jak chronić POŚ przed nieprzyjaznymi wpływami. 1. Z POŚ przedostają się nieprzyjemne zapachy 1 Nieprawidłowo wykonana wentylacja wysoka 2 Nieprawidłowa wysokość systemu niskiej wentylacji odbiornika ścieków oczyszczonych Umiejscowienie POŚ na działce przeprowadzane jest w oparciu o rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Oczyszczalnię przydomową można zbudować w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację instalacji kanalizacyjnej z rury PCV o przekroju co najmniej ø110 mm powinno być szczelne i wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed zakłóceniem ciągu, co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien. Niedopuszczalne jest zastosowanie przewodów mniejszych niż ø110 mm oraz zamienników w postaci zaworów lokalizacja wywiewek od okien uzasadniona jest tym, aby zapachy wydobywające się z kanalizacji, nie wnikały do celu zapewnienia prawidłowej cyrkulacji powietrza, a tym samym, aby oczyszczalnia działała efektywnie, niezbędne jest doprowadzenie świeżego powietrza również do odbiornika ścieków oczyszczonych (studnia chłonna, drenaż) poprzez system niskiej wentylacji. Na studzience zamykająco-napowietrzającej w przypadku studni chłonnej lub na każdym końcu ciągu drenażowego, instalowany jest kominek nawiewny PCV ø110 mm z daszkiem, wyprowadzony na wysokość ok. 0,5 m nad powierzchnię terenu. Brak wywiewki kanalizacyjnej na połaci dachowej lub niskiej dla odbiornika, podejście kanalizacyjne wykonane ze zbyt małą średnicą przewodu, tj. poniżej ø110 mm, montaż zaworu napowietrzającego zamiast wywiewki, powodują, że powietrze atmosferyczne niezbędne dla zapewnienia równowagi pracy całego systemu kanalizacyjnego w budynku, pobierane jest przez syfon. Wyssanie wody z syfonu daje w konsekwencji efekt nieprzyjemnego zapachu, czasem wręcz odoru i uwalniania się niebezpiecznych gazów typu siarkowodór. Ścieki w POŚ zaczynają gnić i w taki oto sposób mamy niesłuszne podejrzenie, że oczyszczalnia przydomowa nie działa. 2. Po zakończonym montażu POŚ studzienki rewizyjne przechyliły się do siebie, zbiornik osiadł lub został uszkodzony 3 Obszar wykopu niezabezpieczony przed przenoszeniem obciążenia przez pojazdy 4 Niezachowana zalecana głębokość posadowienia – przechylone kominy rewizyjne POŚ Przed przystąpieniem do instalacji POŚ na działce należy sprawdzić zarówno przydatność strukturalną gruntu, jak również poziom wód gruntowych. Rozpoznawanie i ocena przydatności gruntu były już tematem poruszanym w IR 8/ jednak w skrócie do zasadniczej kwestii starannego wykonania montażu oczyszczalni. Producenci przydomowych urządzeń do oczyszczania ścieków podają odpowiedni instruktaż, ale zazwyczaj odnoszą się do korzystnych warunków gruntowych dla posadowienia zbiornika/-ów, a w przypadku warunków innych niż opisane, należy podjąć szczególne rozwiązania lub skorzystać z wiedzy i pomocy ulega wątpliwości, że montaż POŚ powinien być przeprowadzony przez instalatorów z doświadczeniem, którzy posiadają niezbędne zaplecze techniczne i odpowiedni sprzęt. Obszar wykopu należy odpowiednio oznakować i zabezpieczyć przed przenoszeniem obciążenia spowodowanego przez pojazdy prace związane z instalacją każdego systemu POŚ wymagają przygotowania takiej wielkości wykopu, aby był nie tylko dopasowany do wielkości zbiornika, ale dodatkowo stworzył dostatecznie dużo przestrzeni do prac montażowych wokół zbiornika. Podłoże ziemne pod wykop powinno być poziome i równe oraz powinno mieć odpowiednią nośność. W przypadku wytrzymałego gruntu wystarczy ułożyć podbudowę ze żwiru (maks. uziarnienie 8/16), w przeciwnym razie z betonu lub piasku stabilizowanego (wymieszanego na sucho z cementem) oraz wyrównać do żądanej wysokości w zależności od warunków gruntowych (grubość podwaliny od 0,10 m do 0,30 m).Zbiornik/ki ostrożnie umieszcza się w wykopie budowlanym za pomocą odpowiednich urządzeń i poziomuje we właściwym położeniu. Wypełnianie wykopu następuje warstwami na przemian z napełnianiem oczyszczalni wodą (warstwy ca. po 300 mm). Proces jednoczesnego obsypywania zbiorników i napełniania wodą, równoważy siły naporu, które wywierają negatywny wpływ na strukturę zbiorników. Odpowiedni materiał zasypowy np. żwir okrągły o maks. uziarnieniu 8/16 lub piasek stabilizowany cementem, wymaga mocnego utwardzenia ręcznym ubijakiem. Na koniec przykrywa się zbiorniki gruntem, umożliwiając jednocześnie dostęp do oczyszczalni. W tym celu studzienki zabezpieczone deklami należy wynieść ponad powierzchnię ca. 100 mm. Włazy są widoczne i zarazem stanowi to zabezpieczenie przed wnikaniem wód opadowych do oczyszczalni. Nie dopuszcza się, aby pokrywy studzienek znajdowały się poniżej poziomu terenu. Ze względów wytrzymałościowych należy przestrzegać wytycznych producenta dot. maks. głębokości posadowienia, która zapewniona jest przez odpowiednią ilość i wysokość dostarczonych wraz z oczyszczalnią studzienek. Oznacza to, że nie zezwala się na dokonywanie samodzielnych zmian w wyposażeniu systemu, w tym nie zezwala się na zamianę lub dokładanie własnych studzienek, tym bardziej o większych wysokościach niż przewiduje dno wykopu, dokładne wypełnienie wszystkich zagłębień konstrukcji zbiornika wraz z mocnym ubiciem warstw, tak by w zasypce nie było żadnych pustych przestrzeni oraz dopuszczalna warstwa ziemi przykrywająca zbiornik/ki, są naprawdę bardzo istotne. Konsekwencją niezastosowania się do powyższych zasad jest utrata stabilności oczyszczalni w wykopie, w najlepszym wypadku ujawniona obniżeniem się powierzchni terenu i przechyleniem studzienek rewizyjnych. Niestety tak przeprowadzona instalacja nie zostanie pozytywnie odebrana przez inwestora, który ostatecznie zgłosi reklamację do producenta oczyszczalni. Oczyszczalnię należy wykopać i posadowić wg ustalonych wskazówek montażowych. 3. Po niedługim czasie od rozruchu POŚ, na działce pojawiły się ścieki 5 Wypełnienie wykopu gruntem nieprzepuszczalnym – uszkodzenie rury kanalizacyjnej lub/-i uszkodzenie zbiornika Tu będzie o ciężkim gruncie, jakim jest materiał wypełniający wykop musi łatwo się utwardzać i przepuszczać wodę. Nie może zawierać elementów o ostrych krawędziach. Najbardziej odpowiednie są mieszaniny piasku i żwiru. Glina oraz gleby wiążące nie stanowią właściwego wypełniania. Dlaczego? Często przytaczane przeze mnie porównanie o ciężarze, czyli 1 m3 (1000 dm3) suchego piasku, dla którego średnia gęstość wynosi 1,4-1,65 kg/dm3, waży ~1400 kg (1,4 tony) najlepiej obrazuje, że glina (skała osadowa) jest wielokrotnie cięższa i nie nadaje się na kruszywo zamykające wykop. Glina szybko nabiera wilgoci, a po zamarznięciu ma właściwości wypychające i tego gruntu jest na tyle niebezpieczna, że doprowadza do mechanicznych uszkodzeń – pęknięć, wgnieceń przewodów dopływowych PCV oraz samego zbiornika/-ów oczyszczalni. Proces zniszczenia jest w tym przypadku nieodwracalny, należy wymienić uszkodzone elementy na nowe i ponownie przeprowadzić montaż z zastosowaniem odpowiedniej kategorii gruntu. 4. W POŚ gromadzą się duże ilości piany W pierwszym okresie eksploatacji, określanym jako czas rozruchu technologicznego, który trwa ca. 1 miesiąc, na powierzchni cieczy w oczyszczalni może pojawić się piana. Takie zjawisko jest jednak normalne i powszechnie występujące. 6 Zjawisko piany w POŚ Za przyczynę powstawania piany w tym okresie literatura fachowa podaje niską koncentrację osadu czynnego wyhodowanego ze ścieków dopływających, zbyt intensywne odprowadzenie nadmiernego osadu powodujące przeciążenie komory osadnika wstępnego, niskie lub wysokie pH ścieków, obecność metali ciężkich lub innych związków. Wraz ze wzrostem ilości kłaczków osadu czynnego, o ile jakość i ilość ścieku surowego doprowadzonego do oczyszczalni jest zgodna z zaleceniami, obserwuje się poprawę składu oczyszczonych ścieków, a przede wszystkim ustępuje zjawisko pienienia. Awarie w eksploatacji powstają niestety najczęściej z powodu nieprzestrzegania podstawowych zasad funkcjonowania oczyszczalni i jej procesów biologicznego oczyszczania. Mianowicie w pierwszym miesiącu użytkowania oczyszczalni, należy ograniczać ilość środków chemii gospodarstwa domowego, ponieważ zawierają związki zmieniające odczyn ścieków i degradują możliwość wzrostu „zdrowego” osadu czynnego. Proszę mieć również na uwadze, że podczas całej eksploatacji oczyszczalni, zatem nie tylko w początkowej fazie uruchomienia, do kanalizacji z POŚ nie wolno odprowadzać ścieków deszczowych, produktów ropopochodnych, zużytych olejów, rozpuszczalników, farb oraz produktów nieulegających biologicznej biodegradacji. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, należy ją bezwzględnie wyeliminować. Zdjęcia z archiwum firmy Roth oraz własne autora